29 augustus / Cube gebouw (Designmuseum in aanbouw), Museumplein 2, Kerkrade/ 20.00 uur
18 oktober/ De Domijnen, Herenhof 2, 6162 EB Geleen / 15.00 uur (gratis toegang)
13 december/ Schloss Rheydt, Schlossstrasse 508, D-41238 Mönchengladbach /11.30 uur www.schlossrheydt.de
30 januari/ Gemeenschapscentrum Tentakel, Kneuterweg 2, B-3520 Zonhoven (gratis toegang)
De mijnsluiting heeft in onze regio veel teweeggebracht. Duizenden arbeidsplaatsen gingen verloren. In het concert in het Cube – Design Museum en de tentoonstelling ‘De Letste Schiech’ trekt Ensemble88 in het kader van het Jaar van de Mijnen de lijn door naar vandaag de dag. Want ook anno 2015 staan veel mensen vanwege de economische crisis op straat.
‘De Letste Schiech’ gaat tijdens Cultura Nova in première. Na Heerlen toert het ensemble langs verschillende voormalige mijnlocaties in Nederlands- en Belgisch- Limburg en het Duitse Rheinland. De centrale compositie tijdens dit concert is het ‘Workers Union’ van Louis Andriessen uit 1939. Deze spectaculaire en maatschappijkritische compositie wordt aangevuld met nieuw werk van componisten uit de Euregio: Hans Leenders (nl), Timo Ruttkamp (du) en Paula Defresne (be). De composities zijn gebaseerd op gedichten van de uit Kerkrade afkomstige schrijver, dichter en hoogleraar Wiel Kusters, die tijdens het concert ook voordraagt uit eigen werk. Daarnaast heeft Ensemble88 amateurfotografen uitgedaagd om een eigentijdse beeldende vertaling te maken van het thema ‘De Letste Schiech’. Een selectie uit de inzendingen ziet u als decor tijdens de concerten en in een fototentoonstelling in Werkplaats K in Kerkrade. Een coproductie van Stichting Cultura Nova i.h.k.v. Jaar van de Mijnen (M2015). Concert: zaterdag 29 augustus, 20.00 uur. Cube gebouw (Designmuseum in aanbouw), Museumplein 2, Kerkrade / €15 Tentoonstelling: zondag 30 augustus en zondag 6 september, 11.00-17.00 uur, Werkplaats K, Elbereveldstraat 105, Kerkrade / gratis
Programma Paula Defresne – Zolang je ademt (première)Timo Ruttkamp È’ Flugasche (première)Hans Leenders – Miners (première)Wiel Kusters – voordracht uit eigen werkLouis Andriessen È’ Workers Union (1975)
Toelichting Na het lezen van het gedicht Carbone notate van Wiel Kusters, in 1979 geschreven ter nagedachtenisvan zijn vader, grootvader en andere mijnwerkers, raakte de Belgische componiste Paula Defresne (1970) gefascineerd door het fenomeen adem. Tegelijkertijd realiseerde ze zich dat de winning van steenkool, die meer dan 3000 jaar geleden in China werd ontdekt, voor onze voorouders welvaart betekende. En dat nu nog steeds technologische ontwikkelingen ons de mogelijkheid geven ons verder te ontplooien.
Defresne, opgeleid aan het Luiks conservatorium door onder anderen Frederic Rzewsky, heeft een voorliefde voor kleine muzikale vormen en verfijnde timbres. Over Zolang je ademt schrijft ze: ‘Ik stel me voor dat de piano zich transformeert tot een diepe put of een elektronisch omhulsel, waaruit de musici allerlei soorten klanken en kleuren halen: kostbare stenen, de ene nog fascinerender dan de andere. Terwijl de stem, de stem van de mensheid, geleidelijk aan verstikt raakt…
De Duitse componist Timo Ruttkamp (Hagen, 1980) studeerde compositie van instrumentale en elektronische muziek in Keulen en Parijs bij onder anderen York Höller en Frédéric Durieux. Hij was laureaat van belangrijke internationale compositiewedstrijden, waaronder de Toru Takemitsu Composition Award, en kreeg het gerenommeerde Bern Alois Zimmermann Stipendium van de stad Keulen. Zijn composities worden door internationale orkesten, solisten en ensemble uitgevoerd.
Timo Ruttkamp wenst zijn composities niet te voorzien van een toelichting, omdat die volgens hem te veel afleiden van de muziek zelf.
Hans Leenders werd in 1965, het jaar van de mijnsluiting, geboren in de Vroedvrouwenschool in Heerlen. Zijn opa’s en enkele ooms hebben in de mijnen gewerkt. Deze opdrachtcompositie was dan ook een speciaal project voor hem, dat hij omschrijft als een ‘sentimental journey naar zijn eigen roots’. Zijn compositie is gebaseerd op het gedicht Miners, dat Wilfred Owen (1893-1918) als eerbetoon schreef aan de 155 slachtoffers van de mijnramp in Halmend (GB) in 1918.
Workers Union van Louis Andriessen (1939) is een spectaculair werk, waarmee de componist op onconventionele en geëngageerde wijze uiting geeft aan zijn politieke overtuiging. De compositie is geschreven voor ‘elke willekeurige combinatie van luid klinkende instrumenten’. Andriessen, die inde jaren zeventig van de vorige eeuw diverse politieke werken componeerde, zegt er zelf ook: ‘Ditstuk is een combinatie van individuele vrijheid en strenge discipline; het ritme is exact, detoonhoogte slechts bij benadering vastgelegd. Het is zeer complex om uit te voeren inensembleverband, net als de organisatie en uitvoering van politieke acties.’