Het geluid van vogels en machines is niet alleen voor onderzoekers intrigerend en betekenisvol, maar ook voor componisten. Olivier Messiaen zocht vooral de vogels op. Hij ging geregeld met zijn vrouw bos en veld in om met potlood, papier en geluidsrecorder de zang van vogels vast te leggen. Daarna verwerkte hij die vogelklanken in muziek. Voor de uiterst religieuze Messiaen waren vogels de boodschappers van God. Dit heeft schitterend werk opgeleverd. Er staan dan ook vijf delen uit Petites esquisses d’oiseaux van Messiaen centraal in het concert dat Ensemble 88 vanavond geeft. Daarnaast laat Louis Andriessen een vogel spreken in Woodpecker. Maar niet alleen de natuur, ook de wereld van machines klinkt in het werk van componisten door, bedoeld of onbedoeld. Het is te horen in de repeterende ritmiek van. In het concert van vanavond blijken natuur en techniek heel goed samen te kunnen gaan. The sounds of birds and machines have not only inspired researchers, but also composers. Olivier Messiaen was one of them. With pencil, paper and sound recorder he and his wife would often stroll through the woods to capture the sound of birds that informed Messiaen’s music. To the deeply religious Messiaen, birds were God’s messengers.This has resulted in splendid work. We have therefore chosen Messiaen’s Petites esquisses d’oiseaux as this concert’s centerpiece. In Woodpecker, Louis Andriessen will also let a bird speak. It is not only the natural world that finds its way in music, however, but also the world of machines. We may hear it in the repeating rhythms of Paramaribo (Claude Vivier), Dual Core Desperation (Paul Gelsing), Time changes/Changes in time (Paul Pankert) and Concords and discords (Roderik de Man). These works’ performance will show that nature and technology can go together very well.
Programma/Program
Olivier Messiaen È’ Petites esquisses d’oiseaux: Le rouge gorgePaul Gelsing – Dual Core DesperationOlivier Messiaen È’ Petites esquisses d’oiseaux: Le merle noirPaul Pankert – Time Changes /Changes in TimeOlivier Messiaen È’ Petites esquisses d’oiseaux: Le rouge gorge Claude Vivier È’ Paramirabo PAUZE Olivier Messiaen È’ Petites esquisses d’oiseaux: Le grive musicienneLouis Andriessen È’ WoodpeckerOlivier Messiaen È’ Petites esquisses d’oiseaux: Le rouge gorgeRoderic de Man È’ Concords and discords
Musici/Musicians Anne Davids (fluit/flute), Johan Naus (klarinet/clarinet), Paul Pankert (viool/violin), Eva van Ooij (cello), Wouter Bergenhuizen (piano), Jan van den Boomen (slagwerk/percussion)
Toelichting/Explanation
Olivier Messiaen
De Franse componist Olivier Messiaen (1908-1992) was een overtuigd katholiek. Zijn grootste inspiratiebron was de schoonheid van Gods schepping en dan vooral het gezang van vogels. In veel van zijn composities heeft hij vogelzang verwerkt. Zo ook in Petites esquisses d’oiseaux, een uit zes korte delen bestaande compositie voor piano solo uit 1985, waarvan we er vijf spelen. Dit werk loopt als een rode draad door het programma. The French composer Olivier Messiaen (1908-1992) was deeply catholic. His main source of inspiration was the beauty of Gods creation, notably bird song. In many of his compositions Messiaen reworked the song of birds. This is also true for Petites esquisses d’oiseaux, a six-part work from which we play five. It is this concert’s key composition.
Paul Gelsing
Pianist en koordirigent Paul Gelsing uit Oss legt zich de laatste tijd steeds meer toe op componeren. En niet zonder succes. Zo won hij in 2011 de publieksprijs in een compositiewedstrijd van het Brabant Koor en uitgeverij Annie Bank en in 2013 de eerste prijs van een compositiewedstrijd voor strijkkwartetten in Virginia (USA). De muziek van Gelsing is soms heftig maar altijd toegankelijk. Hij daagt de luisteraar uit zijn of haar eigen verhaal te maken bij wat de luisteraar hoort. Over Dual Core Desperation schrijft hij: ‘Die titel is me aan komen waaien zonder redenering vooraf. Ik denk dat het goed is dat de luisteraar zelf een “betekenis” aan de muziek gaat geven.’ Paul Gelsing is a pianist and choir conductor from Oss who increasingly focuses on composing. He does so successfully, as is evidenced by the following prizes awarded to him: the public’s prize in a composition contest organized by the Brabant choir and publisher Annie Bank (2011) and the first prize in a composition contest for string quartets in Virginia (USA). Gelsing’s music can be vehement but is always accessible. He challenges listeners to create their own story from what they hear. This is what he writes about Dual Core Desperation: ‘The title just occured to me without preceding reasoning. I think it is good when the listener attributes meaning to music himself.”
Paul Pankert
Time Changes/Changes in Time van Paul Pankert (Eupen, 1965) bestaat uit korte variaties op een thema, dat kan worden opgevat als de muzikale vertaling van Ensemble 88. De letters van dit woord corresponderen op een computer met een cijferreeks, die in tonen kan worden omgezet.Het thema, gespeeld op vibrafoon, ondergaat in de andere instrumenten door weglaten en toevoegen voortdurende veranderingen. Time Changes/Changes in Time, composed by Paul Pankert (Eupen, 1965), revolves around short variations on a theme that can be considered as the musical translation of Ensemble 88. The characters of this word correspond with a series of numbers on a computer that can be translated into tones. The theme,played on vibraphone, constantly changes through omissions and additions by the other instruments.
Claude Vivier
Claude Vivier (Montreal, 1948 – Parijs, 1983) studeerde in zijn geboortestad, in Utrecht (Instituut voor Sonologie) en Keulen (bij Karlheinz Stockhausen). In zijn compositie Paramirabo uit 1978 onderzoekt Vivier de mogelijke relaties tussen de vier instrumenten van het ensemble. Een groot deel van de tijd spelen fluit, viool en cello als een soort consort samen in ritmisch unisono. Hun spel zet zich af tegen de meer geïsoleerde piano. Van tijd tot tijd breken de drie instrumenten uit hun ritmisch keurslijf om solistisch hun individualiteit bloot te leggen: de fluit pastoraal naïef, de viool lyrisch, de cello goedmoedig, met de piano als ambivalent ‘tussenpersoon’. Claude Vivier (Montreal, 1948 – Parijs, 1983) did his studies in Montreal, Utrecht (Institute for Sonology) and Cologne (with Karlheinz Stockhausen). In his composition Paramirabo (1978) Vivier exames the potential relationships between the four instruments of the ensemble. Most of the time, the flute, violin and cello play by way of consort in rhythmical unisono. They distantiate themselves from the more isolated piano. Every now and then the three instruments break free from their rhythmic shackles to express their individuality in solos: the flute in a pastoral, naive way, the violin lyrically, the cello good-natured, with the piano als ambivalent go-between.
Louis Andriessen
Louis Andriessen (Utrecht, 1939) geldt als een van de grondleggers van de Haagse School, samen met componisten als Jan van Vlijmen en Gilius van Bergeijk. Zijn muziek heeft sterke invloed ondergaan van de minimal music van componisten als Terry Riley en Steve Reich. Ook is hij beïnvloed door de muziek van Igor Stravinsky. Belangrijk in Andriessens muziek zijn de complexe akkoorden, gespeeld op blaasinstrumenten en slagwerk. Strijkinstrumenten worden door hem zelden benut.De korte compositie Woodpecker is geschreven voor six wood blocks, vijf temple blocks en marimba. Louis Andriessen (Utrecht, 1939) is considered to be one of the pioneers of the School of The Hague, together with Jan van Vlijmen and Gilius van Bergeijk. His music has been strongly influenced by the minimal music of composers like Terry Riley and Steve Reich. He has also found inspiration in Igor Stravinsky’s music. Important elements in Andriessen’s music are complex chords, played on winds and percussion. He hardly ever uses strings. The short composition Woodpecker has been written for six wood blocks, five temple blocks and marimba.
Roderik de Man
Concords and Discords van Roderik de Man (Bandung – Indonesië, 1941) opent met een expositie van het melodische en ritmische basismateriaal op marimba. Geleidelijk krijgen de overige instrumenten gelegenheid deel te nemen aan het muzikale discours. De marimba blijft echter gedurende het grootste gedeelte van het werk de boventoon voeren. Na een verstild gedeelte barst de discussie weer in alle hevigheid los om uiteindelijk in overeenstemming te eindigen met een snel unisono gedeelte. The composition Concords and Discords by Roderik de Man (Bandung – Indonesië, 1941) opens with an exposition of melodic and rhythmic materials on marimba. Gradually, the other instruments get opportunities to participate in the musical discours. The marimba, however, keeps dominating the bigger part of the work. After a tranquil episode, the discussion continues with new intensity to end in harmony with a fast unisono.